Yaşlanma vücudu olduğu kadar hafıza ve beyin gücünü de olumsuz etkiler.

İyi çalışmaya devam edebilmesi için beynin de tıpkı makineler gibi yaşı ilerledikçe biraz bakıma ihtiyacı vardır. Ama makinelerin bakım kılavuzu gibi herhangi bir rehber bulunmuyor beyin için. Mevcut veriler ise birbiriyle çelişen ve kafa karıştıran nitelikte. Bu konudaki verileri tarayarak beyin gücünü korumanın en iyi altı yöntemini belirledik.

Yeteneklerinize güvenin

Bir odaya doğru yürüyüp içeri girerken oraya niye gittiğinizi unuttuğunuz oluyor mu? Yaş ilerledikçe hafızanın da zayıflamaya başladığını varsayarız hemen. Oysa bu sadece yaşlıların değil gençlerin de başına gelebilir.

Uzmanlar, gerçekte bir sorun olmasa da yaş ilerledikçe beyinsel becerilerimiz konusunda güven yitirdiğimizi belirtiyor. Bunun sonucu olarak dış desteklere ihtiyaç duyar, arabamızın navigasyonuna, cep telefonumuzun uyarıcısına başvurur hale geliyoruz. Oysa kendi kapasitemizi zorlamadığımız sürece zihinsel beverilerimizin düşüşünü hızlandırmış oluruz. Yani eğer kapıda durup oraya niye gittiğimizi hatırlamaya çalışıyorsak bundan hafızamızı biraz daha zorlamamız gerektiği sonucunu çıkarmalıyız.

Kulaklarınızı koruyun

Duyularımızdan izole olmak beyni olumsuz etkiler. Örneğin işitme kaybı beyni gerekli bir uyarıcıdan mahrum bıraktığı ve dikkat konusunda ekstra yük oluşturduğu için beyindeki gri doku kaybına neden olur. Bir araştırmada, işitme kaybının altı yıllık bir dönemde algı azalması riskini yüzde 24 oranında artırdığı görüldü.

Yaş ne olursa olsun işitme yeteneğini olumsuz etkileyebilecek faktörlere dikkat etmek gerekir. Günde sadece 15 saniye yüksek sesli rock müziği dinlemek işitme duyusunu hasara uğratmak için yeterlidir. Aynı şekilde günde 15 dakika saç kurutma makinesi kullanmak da sesleri algılayan hücrelere zarar verir. İşitme sorununuz olduğunu düşünüyorsanız daha fazla ilerlemeden doktora başvurmak en doğrusudur.

Dil ya da enstrüman öğrenin

Zihni güçlendirmek için başvurulan beyin jimnastiği programları ve bulmacaların yararları sınırlıdır. Oysa yabancı bir dil ya da yeni bir enstrüman öğrenmek beyni daha fazla çalıştıracaktır. Her iki etkinlik de birçok becerinin bir arada kullanılmasını gerektirir. Yeni notaları ve kelimeleri öğrenirken hafıza egzersizi, dikkat, duyumsal algı ve motor kontrol gibi birçok beceri devreye girer.

Bu tür etkinlikler hafızayı çevikleştirecek ve yararları ileri yaşlarda da görülecektir. Geçen yıl yapılan bir araştırmada, müzisyenlerde bunama (demans) ihtimalinin herhangi bir enstrüman çalmayan insanlara kıyasla yüzde 60 daha az olduğu görüldü. Başka bir araştırma ise yabancı bir dil konuşmanın Alzheimer hastalığını beş yıl geciktirdiğini gösteriyordu.

Kendinizi bu şekilde zorlamak en azından mevcut yeteneklerinizi daha iyi görmenizi sağlayacaktır. Eğer yaptığınız iş bu tür etkinliklere başlamanıza izin vermeyecek kadar yoğunsa yine de şanslı sayılırsınız; çünkü uyarıcı ve dikkat gerektiren işler beyin gücünü korumaya yardımcı olur.

Abur cuburdan kaçının

Obezite beyne birçok yönden zarar verebilir. Damarlarda kolesterol birikmesi beyne giden kan akışını sınırlar ve iyi çalışması için gereken besin ve oksijenden mahrum bırakır. Ayrıca sinir hücreleri (nöronlar) insülin hormonu seviyesine karşı aşırı duyarlıdır. Düzenli bir şekilde şekerli ve yüksek kalorili gıdalarla beslenme halinde insülin sinyalleri kesintiye uğrar ve zincirleme tepkimelere ve beyinde zararlı plakların birikmesine neden olur.

Omega 3 gibi yağ asitleri, D ve B12 vitaminlerinin yaş ilerlemesiyle ilgili beyin hasarlarını azaltıcı etkisi vardır. Akdeniz diyetiyle beslenen yaşlıların kendilerinden 7,5 yaş daha genç insanlarla aynı algısal becerilere sahip olmasının nedeni budur.

Spor yapın

Aslında beyin ile beden arasında ayrım yapmak doğru değildir. Beyni korumanın en etkili yollarından biri de fiziksel aktiviteyle bedeni güçlendirmektir. Böylece beyne kan akışı artacağı gibi, sinir hücreleri arasındaki bağlantıları sağlayan proteinler de harekete geçecektir.

Yürümek ve aerobik gibi hafif egzersizlerden ağırlık kaldırma ve vücut geliştirmeye kadar her türlü fiziksel aktivitenin her yaşta yararı olduğu kanıtlanmıştır.

Sosyalleşin

Beyni korumanın en iyi yollarından biri de sosyalleşmek, kalabalığa karışmaktır. İnsanlar sosyal varlıklardır ve arkadaşlarımız ve akrabalarımızın beyni uyarıcı etkisi vardır; yeni tecrübeler denememizi, stresten ve üzüntüden kurtulmamızı sağlarlar. 70 yaşındakiler üzerinde 12 yıl boyunca yapılan bir araştırmada, sosyal olarak daha aktif olan insanlarda algı azalması ihtimalinin yüzde 70 oranında düştüğü görülmüştür. Başka insanlarla düzenli irtibat halinde olmak hafızayı ve dikkati koruduğu gibi zihinsel işlemlerin de genel olarak daha hızlı yapılmasını sağlıyor.

Kısacası sağlıklı beslenme, uyarıcı fiziksel aktiviteler ve iyi bir arkadaş çevresi sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmenin sırrı olduğu kadar beyin gücünü korumak açısından da önemlidir.

David Robson / BBC Future

kaynak: facebook sağlıkla kal sayfası

Fatoş Pabuccu Tuncay

Hepimiz ailemizde bu tarz davranan en az bir kişiye sahibizdir. Bu insanlar sadece kendilerini düşünürler, bizleri manipüle ederler ve duygularımızla oynamaktan zevk duyarlar. Bu biraz karmaşık bir durumdur, çünkü bize böyle davranan kişi ile aramızda çok yakın bir bağ bulunmaktadır. Peki ya bu gibi durumlarda kendimizi bu insanlara karşı korumak için nasıl davranmalıyız?

Aileye Acı Çektiren Zehirli Akrabalar

Uzmanlara göre, yakın çevremizde bu tarz zehirli üyelere sahip olmak, yaşam kalitemizi ciddi oranda etkiliyor. Örneğin; böyle bir kişi eğer arkadaş çevremizde mevcutsa, her zaman bu kişiyi arkadaş çevremizden çıkartma ve yeni arkadaşlar edinerek, aramızdaki denge ve bütünlüğü sağlayabilme şansımız vardır. Peki, bu kişi ya kendi öz annemizse, oğlumuz ve hatta eşimizse ne olacak? Hiç kolay bir durum değil, anlayabiliyoruz.

Annenizle, kardeşinizle veya kayınvalidenizle olan ilişkinizi kolayca sonlandıramazsınız. Bu konuyu çevreleyen birçok karmaşık duygu ve düşünceler mevcuttur. Bu insanlar, kendi kanınızdan canınızdan insanlar ve onları gözden çıkarmak hiç de kolay değil ama birçok insan, kendi sağlığı için bunu yapmak zorunda. Çünkü bu tarz ilişkilerin bir patlama noktası elbette var ve bu zehirli akrabalar, bu durumlarda, tüm duygusal dengenizi alt üst edebilirler.

Bu duruma örnek vermek gerekirse; çocuklarının hayat arkadaşlarını özgürce seçmelerine olanak tanımayan, arkadaşlıklarını ve ilişkilerini sürekli eleştiren ebeveynleri gösterebiliriz. Hepimiz hata yaparız, ancak örneğin kardeşimiz yaptığımız hataları canımızı acıtmak için sürekli yüzümüze vuruyorsa, ne yapmalıyız? Nasıl davranmalıyız? Takip eden yazıda, size bu soruların cevaplarını vereceğiz.

1. Limit Koyun: Ne İstediğinizden ve Neye İzin Vermeyeceğinizden Emin Olun

Bir örneği ele alalım. Eşinizin/sevgilinizin ailesinin evine yemeğe gidiyorsunuz ve yemek için baharatlı bir şeyler yapmış olduklarını görüyorsunuz. Baharatlı yiyeceklerden hoşlanmadığınızı biliyorsunuz, yediğinizde sindirim sisteminiz zarar görüyor. Ancak, kimseyi kırmamak veya dikkat çekmemek için, sessiz kalıyor ve önünüze konan yiyecekleri yiyorsunuz. Bundan sonra artık bu eve her yemeğe geldiğinizde önünüze baharatlı yiyecekler gelecek; ta ki siz baharatlı yiyecekleri yiyemediğinizi söyleyinceye kadar. Bu durumda muhtemelen şunun gibi bir şey duyacaksınız: “Niçin daha önce söylemedin?”

Bu; insanlara neyi kabul edip neyi edemeyeceğinizi göstermenizin gerekliliğini anlatabilmek için, sadece küçük bir örnek. Eğer her akşam annenize yemeğe gidemeyecekseniz veya kız kardeşinizle alışverişe gidemeyecekseniz, bunu sadece söyleyin. Eğer, birinin size çocuklarınızı nasıl büyütmeniz gerektiğini söylemesinden hoşlanmıyorsanız, bunu ona söyleyin. Karşınızdaki insanı azarlamaksızın, sesinizi ona duyurun. Her zaman itina ve saygı ile konuşun, kendinizi veya duygularınızı ifade ederken aradaki köprüleri yıkmak istemezsiniz. Kendinizi bu şekilde ifade etmeniz bencillik değildir, samimi olmaktır.

2. Küçümseyici Olmadan Kendine Güvenen Biri Olabilmeyi Öğrenin

Bazen, aile üyelerini üzmek istemediğimizden, birtakım konuları kendimize saklamayı tercih ederiz. Örneğin, anne-babanız veya büyük anne-babanız, onlarla ilgileniyor olmanıza rağmen; sürekli yalnız olmaktan şikayet edebilirler veya kardeşlerinize karşı yeteri kadar destekleyici olmadığınız dile getiriliyor olabilir. Bu durumda, kendinize güvenen ve dikkatli bir tavırla, onlara gerçeği söylemelisiniz. Örneğin; “Gelebileceğim her zaman geliyorum. Ayrıca biliyorsunuz ki; ne zaman ihtiyaç duyarsanız, beni arayabilirsiniz.” “Sizin için her şeyi yaparım, biliyorsunuz, ancak yapamayacağım şeyleri istemeyin. Şu sıra, ben de oldukça zor bir dönemden geçiyorum ve sizin de beni anlamanız gerekiyor.” Samimi olun ve özenle konuşun ama gerçeği söyleyin, nasıl hissettiğinizi anlatın, onlara neleri yapıp neleri yapamayacağınızı belirtin. Sizin ihtiyaçlarınıza da saygı gösterilmesine ihtiyacınız olduğunu anlatın.

3. Kayıtsız Şartsız Ailenizi Destekleyin Ama Kendi İhtiyaçlarınızı da Göz Ardı Etmeyin

Aile her zaman için önde gelir, biliyoruz. Ancak, onlar yaşamlarımızın parçası oldukları kadar, zaman zaman bizleri incitebilirler de. Çocukluklarında sömürülmüş veya kötü muamele görmüş insanların varolduklarını biliyoruz. Bu insanlarla samimi ilişkiler kurmanın hiçbir zaman mümkün olamayacağını da biliyoruz, burası gayet net. Kendimize olan saygımızı koruyabilmemiz her zaman için çok önemlidir. Ailemizden biri bizi incittiğinde, kendi içimizdeki duygu bütünlüğünü oluşturabilmek, kendimize saygımızı yitirmemek ve huzurlu olabilmek adına, bu kişi ile aramıza mesafe koymalıyız.

kaynak: sağlığa bir adım