ZAMAZİNGO

Marie, 1930 yılında alkolik bir annenin evlilik dışı çocuğu olarak
dünyaya gelir. Annesi ona bakamayınca 5 yaşında olan Marie’yi
yurda verir. Ardından bir çift onu evlatlık edinir. Marie’nin kaderi ne
yazık ki yine yüzüne gülmez, çünkü onu evlatlık edinen çift sadist
çıkar. Bu İtalyan asıllı çift küçük kızı evin mahzenine kapayıp
sistematik biçimde işkence eder. Dışarıdan bakıldığında normal ve
çok saygın göründükleri için, bunu yıllarca rahatlıkla gizleyebilirler ve
Marie adeta cehennemden geçer.
Marie Rose 17 yaşında depresyondan felç geçirir. Halüsinasyonlar
da gördüğü için doktorlar ona şizofren teşhisi koyar ve onu akıl
hastanesine yerleştirirler. Marie hayatının 17 yılını orada geçirir ve
çok zor yıllar yaşar. Umutsuzluk ve çaresizlik içinde kıvranır durur.
Yemek yemez, yerinden kımıldamaz ve sıkça intihar etmeyi düşünür.
Otuz dört yaşına geldiğinde doktorlar Marie’nin durumunu yeniden
değerlendirir. Onun şizofren olmadığına, ağır depresyon geçirdiğine ve panik atak yaşadığına karar verirler. Arkadaşlarının ve kendisini seven bir kaç sağlık görevlisinin yardımıyla Marie hastaneden çıkar.
O artık hür ve yaşamını nasıl sürdüreceğine dair kendisi karar verme aşamasındadır. Terk edilmiş, işkence ve tacize uğramış, otuz dört yılı ziyan olmuş bir kişi olarak hiçte kolay olmayacaktı, ama o yılmadı ve kızgın, öfkeli, umutsuz olmak yerine sıfırdan başlamayı tercih etti.
Yetkililer “Aklı dengesi yerinde değil, okuması imkansız” dedikleri
halde Marie, Salem State Üniversitesine Psikiyatri bölümüne girer ve mezun olur. Bu ara kanser hastalığına yakalanır ve mücadelesini kazanır. Kendisi gibi akıl hastanesinden çıkmış ve iyileşmiş Joe ile evlenir. Kocası maalesef altı sene sonra ölür ve Marie kendini işine verir. Uzun yıllar doktor olarak çalıştıktan sonra Harvard Üniversitesi’nde mastır yapar. Psikiyatrik hastalarla çalışır,
konferanslar verir. Biyografisi yazılır ve hayatı film olur (Nobody’s
Child). Bir çok ödüle layık görülür.
Elli sekiz yaşındayken, ‘vay be’ dedirtecek bir şey yapar: On yedi yılını geçirdiği Masachusetts Danver Devlet Hastanesine yönetici olarak atanır.
Verdiği bir basın toplantısında şunları söyler: “Eğer affetmeyi
öğrenmeseydim, bir damla bile gelişemezdim. Yaşamım ziyan
edilmiş bir yaşam olurdu. Ve bugün bu hastaneye yönetici olarak
dönemezdim.”
Marie Rose Balter’in yeni görevini haber yapan bir Ajans, onun zafer açıklamasını da şöyle yapar: “En uzun yolculuk, beynimizden
yüreğimize yaptığımız yolculuk. Affetmek bu yolculuğun en kestirme yolu. Affetmeyi gerektiren her yara, içinde önemli bir dersi barındırır.
Dersi görebilmek için yarayı yeniden deşerek yüzleşmek zorunda
kalsak bile…”

Yirmi yıl önce; 18 Kasım 1995 günü keman sanatçısı Itzhak Perlman; Newyork’ta Lincoln Center’daki Avery Fisher Solonu’nda bir konser vermek üzere sahneye çıkıyordu…
Herhangi bir Perlman konserinde bulunduysanız, bilirsiniz ki onun için sahneye çıkmak “hiç de küçümsenmeyecek bir başarıydı…”
***
Çocukluk yıllarında çocuk felcine yakalanmıştı Perlman…
İki bacağında da destekleyici ateller vardı…
Ancak koltuk değneğinin yardımıyla yürüyebiliyordu…
***
Onu sahnede, her defasında sadece bir adımı, zorlanarak ve kıvranarak atabildiğini görmek, hafızalarda unutulmayan hüzün veren bir görüntüydü…
Ağrılar içinde ama ihtişamla yürürdü sandalyesine erişinceye kadar Perlman…
***
Sonra yerine oturur, yavaşça koltuk değneklerini yere koyar, bacaklarındaki atellerin klipslerini açar, bir ayağını geriye iter, ötekini öne uzatırdı…
Daha sonra eğilerek kemanını alır, çenesinin altına koyar, orkestra şefine başıyla işaret eder ve çalmaya başlardı…
***
O zamana kadar izleyiciler Perlman’ın bu değişmez ritüeline alışmışlardı…
Sahnenin bir ucundan sandalyesine doğru ilerlerken, sessizce oturur beklerdiler…
Bacaklarındaki klipsleri açarken, salonda inanılmaz bir sessizlik olurdu…
Seyirciler Perlman çalmaya hazır olana kadar çıt çıkarmadan saygıyla beklerlerdi…
*****
SALONDA PATLAYAN KURŞUN SESİNE BENZER SES…
Ancak o konserde daha baştan bir şeyler ters gitmeye başladı…
Perlman ilk birkaç satırı çalmıştı ki; kemanının tellerinden bir tanesi koptu…
Telin kopma sesini duymak mümkündü…
Salonun bir uçtan bir ucunu tabancadan fırlayan kurşun sesi gibi sarıvermişti ses…
***
Sesin ne anlama geldiğini anlamamak imkansızdı…
Akabinde ne yapmak gerektiğini bilmemenin imkansız olduğu gibi…
O gece konserde bulunan seyirciler kendi kendilerine şöyle düşündüler;
-“Anlamıştık ki Perlman’ın yeniden ayağa kalkması, bacaklarındaki atelleri bir daha takması, koltuk değneklerini alması, zorlana zorlana sahne arkasına gitmesi veya yeni bir keman bulması ya da yeni bir tel takması zorunludur…”
***
Ancak Perlman öyle yapmadı…
Onun yerine bir dakika kadar bekledi…
Gözlerini kapadı ve sonra şefe yeniden başlaması için işaret verdi…
*****
ÜÇ TELLİ KEMANI ÇALMAYA KALKMAK…
Orkestra başladı ve o kaldığı yerden bir teli kopmuş kemanıyla devam etti…
Kemanında sadece üç tel vardı…
Bu kez daha evvel hiç görülmemiş bir tutku, güç ve saflıkla çalıyordu!..
Elbette herkes biliyordu ki, senfonik bir eseri sadece üç telle çalmak imkansızdır…
Bunu ben bilirdim, sen bilirdin, herkes bilirdi…
Ama o gece Itzhak Perlman bu gerçeği bilmeyi reddedecekti…
***
Onu; üç telli kemanıyla; parçayı kafasında modüle ederken, değiştirirken ve yeniden bestelerken görebiliyordunuz…
Bir noktada, neredeyse yeniden tonlamışcasına sesler çıkartıyordu kemanın üç teli…
Daha önce hiç vermedikleri sesleri vermelerini sağlamaya çalışıyordu…
*****
KONSERİN SONU…
Bitirdiğinde salonu olağanüstü bir sessizlik kapladı…
Akabinde seyirciler ayağa kalktılar ve tezahürata başladılar…
Oditoryumun her yanından inanılmaz bir alkış patlıyordu…
Herkes ayaktaydı ve bağırıyor, ıslık çalıyor, alkışlıyor ve yaptığını ne kadar takdir ettiğini, beğendiğini anlatacak her hareketi yapmaya çalışıyordu…
***
Perlman gülümsedi; yüzünden akan terleri sildi…
Kemanını kaldırarak bizi susturdu…
Böbürlenerek değil, ancak sessiz, güçlü, dingin bir tonla şöyle dedi;
*****
“BAZEN SANATÇININ MİSYONU…”
-“Bilirsiniz bazen sanatçının misyonudur, elinde kalan aletlerle ne kadar daha müzik yapabileceğini keşfetmek…”
***
Tüm yaşamını bir kemanın dört teli ile müzik yapmak üzerine kuran Perlman, o gece yaşadığı bir talihsizliği, alışkanlığını bir kenara atacak bir cesarete çevirmiş; kemanın sadece üç teliyle müzik yapmaya o anda karar vererek, herkese unutulmaz bir gece yaşatmıştı…
***
Belki bizlerin de görevi yaşadığımız sallantılı, hızı değişen, ürkütücü dünyada, kendi müziğimizi yapabilecek cesarete kavuşabilmektir…
Tıpkı Perlman gibi…
Önce elimizde olan her şeyle…
Daha sonra bu imkansız olduğunda elimizde kalanlarla…
(Rabbi Wayne Dosick)

Bu güzel yazı için Moris Leviye Teşekkürlerimle…

“Tarih boyunca atalarımıza son derece zarar vermiş olan büyük salgınlara neden olan o korkunç hastalıklar neden yok?” diye merak ettim …
Veba-Kolera-Çiçek-Çocuk felci- Kuduz hastalıkları gibi tarihte yüz milyonlarca insanın ölümüne yol açmış bu hastalıklardan bugün korkmuyoruz. Çünkü aşıları var. Bu aşıları aşağıda isimleri yazılı insanlar geliştirmişler, hepsini minnetle anıyorum.
Birincisi, Osmanlı’da ve Çin’de ilkel bir şekilde aşı geliştirildiğini öğrenip bugünkü çiçek aşısını bulan İngiliz cerrah Edward Jenner (1749 – 1823),
İkincisi hepimizin bildiği kuduz aşısının mucidi Fransız biyolog Louis Pasteur (1822 – 1895)
Üçüncüsü veba ve kolera aşılarını bulan Ukraynalı bakteriyolog Sir Waldemar Mordechai Wolff Haffkine (1860 – 1930)
Dördüncüsü çocuk felci aşısını bulan Amerikalı bakteriyolog Jonas Edward Salk (1914 – 1995)
Gördüğünüz gibi bu dört bilim adamı da ayrı dönemlerde ayrı ülkelerde yaşamışlar. Ayrı kültürlerde yetişmişler ve dini inançları da farklı. Kimi ülkesinden hiç çıkmamış, kimi Afrika’da ve Hindistan’da epey zaman çalışmışlar ama hepsi de inanılmaz fedakar ve faydalı insanlarmış. Değerlerinin ne denli birbirlerininkine benzediklerini görmek beni şaşırttı. Sözlerini ve fikirlerini okudum sanki dört ayrı kişi değil tek bir kişi gibi düşünmüşler. Asıl garip olanın da birer bilim adamı olarak, pozitivizmin bütün entelektüel çevrelerde baskın olarak kendini hissettirdiği dönemlerde bu kadar inançlı olmaları. Şimdi size her birinin ağzından çıkanları alt alta yukarıdaki sıra ile dört paragrafta yazacağım;
İnsanların bana teşekkür etmemeleri beni şaşırtmıyor; fakat hemcinslerime yararlı olabilmemi sağlayan Tanrı’ya minnettar olmaları gerektiğini anlamamalarına şaşırıyorum.
Doğayı ne kadar fazla incelesem yaratıcının eserleri beni o kadar daha fazla büyülüyor. Bilim beni Tanrı’ya yaklaştırıyor. Azıcık bilim, insanı Tanrıdan uzaklaştırıyor ama daha fazla bilim insanı ona yaklaştırıyor.
Dünyadaki yolculuğumuz çok kısa. Nerede olduğumuzu anlamadan yaşamımızın sonuna geliyoruz ve içimizdeki ses bize soruyor “Yapman gereken işi yaptın mı?” Bu soruya “Evet” diye cevap verebilenlere, görevlerini tamamladıklarını düşünenlere ne mutlu.
“Bu aşının patentini niye almadınız?” diye soruyorlar. Onlara şu yanıtı veriyorum; “Beyler, bayanlar aşının patenti yok! Patent bütün insanların. Güneşin patenti mi var? En büyük sorumluluğumuz iyi birer “ata” olabilmektir.”
Tekrar ediyorum, yukarıdaki dört paragrafı dört ayrı zamanda dört ayrı ülkede dört ayrı inançtan dört ayrı bilim adamı söylemiş.
———-
Bugün bir alışkanlığımı yıktım ve aniden hafta içinde Cuma günü gelmeden bir yazı yazma isteği yakaladım. Malum, Coronavirus salgını yüzünden evdeyiz ve yapacak bir şey yok. Çok şükür ki araştırmak okumak ve yazmak gibi bir alışkanlığım var da saatleri dolduruyorum.
Sakın belli bir inanç katmanını vurgulamaya çalıştığım sanılmasın. Yukarıdaki bütünlüğü fark etmek beni çok şaşırttı, ilgimi çekti ve paylaştım, o kadar.
———–
İlgilenenler için;
I am not surprised that men are not thankful to me;but I wonder that they are not grateful to God for the good which he has made me the instrument of conveying to my fellow-creatures.
Edward Jenner
Plus j’étudie la nature et plus je suis émerveillé par les travaux de Notre Créateur. La science me ramène plus proche de Dieu. Un peu de science vous éloigne de Dieu. Beaucoup vous y ramène
Louis Pasteur
The journey we make here upon the earth is so short. Before we know where we are,we are at the end, and called upon to answer an inner voice: ‘Have you finished the work you had to do?’ Happy are they who can think, yes, they have finished their work.
Waldemar Mordechai Wolff Haffkine
“Who owns the patent on this vaccine?’ ‘Well, the people, I would say. There is no patent! Could you patent the sun? Our greatest responsiblity is to be good ancestors.”
Jonas Edward Salk

Bu güzel yazı için Moris Leviye teşekkürlerimle…

Bir iş adamı arkadaşıyla yürürken her zaman gazetesini aldığı bayide durur. Adama “Günaydın ” der güleryüzle. Satıcı ekşi bir suratla ve gayet kaba bir şekilde gazeteyi uzatır. İş adamı gülümseyerek, teşekkür eder, giderken de “iyi günler” diler. Arkadaşı şahit olduğu bu kabalıktan şaşkın “Bu satıcı hep böyle kaba mı davranır?” Diye sorar. “Evet ne yazık ki öyle” diye yanıtlar iş adamı. Arkadaşı “Peki sen hep böyle nazik ve kibar mı davranıyorsun bu adama?” Diye üsteler. “Evet” der iş adamı. “Peki o sana böyle kötü davranırken sen niye ona ısrarla iyi davranıyorsun?” Diye merak eder arkadaşı. İş adamı gülümseyerek ” Onun tavrının benim tavrımı etkilemesine izin veremem. Onun gibi davransaydım benim davranışımı o belirlemiş olurdu. Günümü ona öfkelenerek berbat etmeye hiç niyetim yok. O mutsuz olmayı seçiyorsa, bunu değiştirmeyi de yine sadece kendisi seçebilir. Ama bir şey kesin. Nasıl hissedip davranacağıma başkalarının karar vermesine izin vermem.”

İki kuzuyu iki ayrı kafese koyar. Kuzular aynı yaşta, aynı kiloda, aynı cinstir ve aynı yemlerle beslenir. Tüm şartlar eşittir.

Ancak, yan kafeste de bir kurt vardır ve kurdu sadece kuzulardan biri görebilmektedir.

Aylar sonra kurdu gören kuzu huzursuz, zayıf ve çelimsiz olduğundan ölür. Kurt kuzuya hiç bir şey yapmamasına rağmen, kuzu yaşadığı korku ve stres yüzünden ölmüştür.

Kurdu görmeyen diğer kuzu ise oldukça huzurlu olduğundan besili ve kiloludur.

Bu deneyde İbn-i Sina, zihinsel etkisini, sağlık ve bünye üzerindeki olumlu ve olumsuz etkisini deneyimlemiştir.

Gereksiz korku, endişe, kayıp, stresin insan bünyesine verdiği zararı hiçbir şey veremez.

Bu salgın günlerinde en çok uzak durmanız gereken şeydir korku, endişe , kaygı, stres, panik. Kendiniz ve çevrenizin sağlığı için…